თუ მაჩაბლის ქუჩაზე ერთხელ მაინც გაგივლიათ, აუცილებლად შეამჩნევდით 13 ნომერში მდებარე ულამაზეს შენობას, რომელიც ერთ დროს თბილისის საპატიო მოქალაქეს, ქიმიისა და ფილოსოფიის მეცნიერებათა დოქტორს, რუსეთის იმპერიაში ქარხნული კონიაკის პირველ მწარმოებელს, ცნობილ მეცენატსა და საზოგადო მოღვაწეს, დავით სარაჯიშვილს ეკუთვნოდა. ამ შენობას დღეს „მწერალთა სახლი“ ჰქვია და ძალიან საინტერესო და ამავდროულად, სევდიან ისტორიას ინახავს...
პირველი მეპატრონე
დავით სარაჯიშვილი 1902 წლამდე მამის დანატოვარ სახლში ცხოვრობდა. მოგვიანებით, 1903-05 წლებში მისი დანგრევა და სახლის აშენება გადაწყვიტა, რისთვისაც გერმანიიდან არქიტექტორი კარლ ცაარი ჩამოიყვანა.
ჩვენამდე მოღწეული ქალაქური
ლეგენდის თანახმად, ძველი სახლის დანგრევამდე, დავით სარაჯიშვილმა დიდი მეჯლისი გამართა და ახალი საძირკვლის გათხრისას, მაშინდელი ადათის თანახმად, მიწაში ერთი მუჭა ოქრო ჩაფლა. 1905 წლის 3 აპრილს, სახლი ოფიციალურად გაიხსნა. ამავე დღეს, ცოლ-ქმარმა ქორწინების 25 წლის იუბილე აღნიშნა. ვერცხლის ქორწილს დავითის მეგობარი, აკაკი წერეთელიც ესწრებოდა. მათი სახლი, წლების განმავლობაში, მრავალ ლიტერატურულ შეკრებას მასპინძლობდა.
ხელოვნური ქვით მოპირკეთებული ორსართულიანი შენობა - მაღალი მანსარდით, მოდერნის სტილის არქიტექტურის ნიმუშია. ფასადის მოპირკეთების დროს უხვადაა გამოყენებული ტალღოვანი ფრონტონები, ნაძერწი ნიჟარები, მცენარეული ორნამენტები. არქიტექტურის მკვლევართა აზრით, სარაჯიშვილის სახლი თბილისური და ევროპული არქიტექტურის შერწყმის ბრწყინვალე მაგალითია.
სახლის ვერანდა მოპირკეთებულია ცნობილი ფირმის “ვილეროი და ბოხის” კერამიკული ფილებით. მსგავსი ფორმისა და მოხატულობის ფილები დიდი იშვიათობაა და მხოლოდ განსაკუთრებული მესაკუთრეებისთვის მზადდებოდა. იმავე სტილის ფილები შეგიძლიათ იხილოთ კიოლნის ტაძარში (გერმანია), მოსკოვის დიდ თეატრში, აინზიდელნის სააბატოში (შვეიცარია).
დავითმა ინჟინრებად ალექსანდრე ოზეროვი და კორნელი ტატიშჩევი მოიწვია. ხის აივნები, კარ-ფანჯარა, ბიბლიოთეკა, ფოიე და ჩუქურთმები, რომლითაც შენობაა გაფორმებული, იმ დროისათვის ცნობილ ხეზე კვეთის ოსტატს, ილია მამაცაშვილს ეკუთვნის.
1921 წლიდან, სახლში დამოუკიდებელ „ხელოვანთა კავშირი”, ხოლო მოგვიანებით საბჭოთა საქართველოს „მწერალთა კავშირი” განთავსდა. მანამდე კი, 1918-21 წლებში, სახლში აკაკი ხოშტარია ცხოვრობდა. მან საზოგადოების თხოვნით შეიძინა შენობა, რომ მეცენატის ანდერძი არ დარღვეულიყო და სარაჯიშვილის ცოლისძმას ის აუქციონზე არ გაეყიდა.
ანდერძი
ანდერძის თანახმად, დავით სარაჯიშვილის ქონების უდიდესი ნაწილი სხვადასხვა საზოგადოებასა და საქველმოქმედო ორგანიზაციას, ისტორიული ძეგლების რეკონსტრუქციის ფონდებსა და საგანმანათლებლო დაწესებულებებს გაუნაწილდა. სარაჯიშვილის სახლი, თავის ავეჯითურთ, ანდერძით უნდა გადასცემოდა ქალაქის თვითმმართველობას, მხოლოდ ერთი პირობით - მაჩაბლის 13 ნომერში უნდა გახსნილიყო სამხატვრო გალერეა, ან ხელოვნების მუზეუმი, ან ორივე ერთად. ერთი სიტყვით, სახლი ხელოვანებს უნდა გადასცემოდა, რომელსაც ისინი საჭიროებისამებრ გამოიყენებდნენ. 1921 წელს, საქართველოს გასაბჭოების გამო, ხოშტარიას ქვეყნის დატოვებამ მოუწია. საბჭოთა საქართველოს რევოლუციურმა კომიტეტმა, ნაგებობა მწერლებსა და ხელოვანებს გადასცა. ეს მათი თავშეყრის ადგილი იყო, კულტურული კერა, რომელიც ქართველ და უცხოელ ხელოვანებს მასპინძლობდა.
20-იან წლებში ამ სახლს ხელოვნების სასახლეს უწოდებდნენ.
„ხელოვნების სასახლე დაარსებულია 1921 წელს, გასაბჭოების პირველ დღეებში. მწერალთა კავშირის დელეგაციის მიმართვის თანახმად, რევოლუციურმა კომიტეტმა განსაკუთრებული დეკრეტით ყოფილი სარაჯიშვილების სახლი, შემდეგ აკაკი ხოშტარიასი, ხელოვნების სასახლედ გამოაცხადა. ხელოვნების სასახლე იმყოფება ივ. მაჩაბლის N13-ში. ხელოვნების სასახლეს განაგებს სრულიად საქართველოს ხელოვანთა კავშირის კომიტეტი, რომელშიაც შედიან წარმომადგენლები ყველა სექციებისა“. (1925-1926 წლების „ცნობათა კრებული“).
ტრაგედია მწერალთა სახლში
სარაჯიშვილისეული სახლი წლების მანძილზე მრავალი ისტორიული მოვლენის ეპიცენტრი იყო. კარგი და საინტერესო მოვლენებისა და შეხვედრების გარდა ამ სახლთან არაერთი დრამატული ისტორიაცაა დაკავშირებული. ყველაზე ტრაგიკული 1936-38 წლების დიდი ტერორია, როცა მწერლებს ერთმანეთისთვის აქვე გამართულ კრებებზე გამოჰქონდათ განაჩენი.
როგორც მოგეხსენებათ, 30-იანი წლების რეპრესიები ყველა კლასს და სოციალურ ფენას შეეხო, მაგრამ განსაკუთრებით ინტელიგენცია დაზარალდა. რეპრესიის მსხვერპლნი გახდნენ: მწერალი მიხეილ ჯავახიშვილი, დირიჟორი ევგენი მიქელაძე, ლიტერატურათმცოდნე ვახტანგ კოტეტიშვილი, პოეტები - პაოლო იაშვილი, ტიციან ტაბიძე და სხვები.
ქართული კულტურის მოღვაწეთა დიდმა ნაწილმა, მრავალი წელი გადასახლებებსა და ციხეებში გაატარა. პოლიტიკური რეპრესიები უმკაცრესად შეეხო ქართველ ბოლშევიკებსაც და ბევრი მათგანი სიკვდილით დასაჯეს.
ქართველ მწერალთაგან პირველი, რომელიც რეპრესიებმა შეიწირა, პოეტი, მთარგმნელი და ესეისტი - პაოლო იაშვილი გახლდათ.
ეს ტრაგედია მოულოდნელი არ ყოფილა. იგი საკმაოდ დიდი ხნის მანძილზე, ნელ-ნელა და თანდათანობით მზადდებოდა. შემოქმედებითი დისკუსიების გარდა, რომელსაც „იდეოლოგიური მავნებლობის“ გამო უმართავდნენ, პაოლოს ასევე მკაცრად აკრიტიკებდნენ „ხალხის გამომჟღავნებულ მტრებთან“ - ჯიქიასთან, ლომინაძესთან, ელიავასთან, აღნიაშვილთან ახლო ურთიერთობისათვის. ხშირად იმართებოდა სხდომები, სადაც მწერალთა კავშირის პრეზიდიუმი მსჯელობდა პოეტის „მოღალატოებრივ საქმიანობაზე“.
ბრალმდებლებად იქცნენ ძველი მეგობრები და თანამოაზრენი, ზიზღნარევი აღშფოთებით გმობდნენ „ხალხის მტრისა და დივერსანტის“ საქციელს და კატეგორიულად უსვამდნენ საკითხს, - თუ მართალი ხარ, დაგვიმტკიცეო. ასე, ნელ-ნელა მზადდებოდა საფუძველი მისი ტრაგედიისათვის. 1937 წლის 22 ივლისს, პაოლო იაშვილმა თავისი სანადირო თოფით მოიკლა თავი მწერალთა სახლში.
- „ის ნამდვილი ვაჟკაცი ყოფილა, ყველას გვაჯობა“, - უთქვამს მიხეილ ჯავახიშვილს.
საბჭოთა ხელისუფლებამ, სხვა რომ ვეღარაფერი იღონა, მკვდარ პოეტს სასამართლო მაინც მოუწყო.
სერგო კლდიაშვილის მოგონებიდან:
„1937 წელიწადი. ეს დღე უნდა გავიხსენო. მწერალთა კავშირში დაგვიძახეს. საღამო ხანია. არცთუ ბევრნი ვართ. თავმჯდომარეობს კავშირის თავმჯდომარე დემეტრაძე. აკაკი ბელიაშვილის საქმე უნდა გაირკვეს. ბრალდება აქვს ბელიაშვილს: სადღაც ცუდად უხსენებია სტალინი. ბელიაშვილი შეშფოთებულია. თავმჯდომარემ მოსთხოვა, აღიაროს დანაშაული. ბრალდებული კატეგორიულად უარყოფს და… დარბაზში სიჩუმეა. მხოლოდ ბელიაშვილის ხმა ისმის. მესამე თუ მეოთხე რიგში გვერდიგვერდ ვზივართ პაოლო იაშვილი, ალექსანდრე ქუთათელი და მე. პაოლო ჩუმი ხმით მიმართავს ქუთათელს. სიგარეტს სთხოვს. ქუთათელმა მიაწოდა და ეუბნება: როდემდე უნდა იყო ჩემს ხარჯზეო. პაოლო არაფერს პასუხობს. პაპიროსს მშვიდად ანთებს. ბელიაშვილი ისევ და ისევ უარყოფს ბრალდებას, მაგრამ თავმჯდომარე არ ეშვება და ისევ კატეგორიულად მოითხოვს, აღიაროს, რა თქვა სტალინზე. ისევ და ისევ ნერვიული, განწირული ხმა ბელიაშვილისა. ის მოითხოვს, გამოაცხადოს თავმჯდომარემ, ვინ არის ის, ვისაც უთხრა. დარბაზში ისევ სიჩუმეა. მხოლოდ დემეტრაძის მოთხოვნა ისმის და ბელიაშვილის სასოწარკვეთილი ხმა…
მოითხოვს, მთქმელი ამხილოს დემეტრაძემ. პაოლო ადგა, კარებისკენ ნელა მიემართება და გადის. - „აღიარე“ - მოითხოვს დემეტრაძე.
- „რა ვაღიარო, არაფერი მითქვამს და რა ვქნა, რა ბრალდება ავიღო ჩემს თავზე!“ - ხმას უმატებს ბელიაშვილი.
დარბაზში ისევ სიჩუმეა. ასე გავიდა რამდენიმე წუთი. უეცრად თითქოს სროლის ხმა ისმის.…
- ვინ გაისროლა, რა მოხდა? - ორიოდე წუთი და დერეფნიდან კივილი გაისმა. მხოლოდ ერთი (არ მინდა ვინაობა დავასახელო) ადგა და გაიჭრა გასასვლელისაკენ. ქალის კივილი შეწყდა. დარბაზში წამოდგნენ. ის ახალგაზრდა, რომელიც რამდენიმე წუთის წინ გაიჭრა დარბაზიდან… შეშფოთებული შემოდის და ყვირის: - „თავი მოიკლა, პაოლომ თავი მოიკლა!“
ამბის სანახავად დარბაზიდან გავვარდით. საშინელება დავინახეთ: მეორე სართულზე კედელთან ადამიანი იყო ჩამოკიდებულივით. იმ პატარა ოთახიდანაც, მემანქანეთა ოთახიდან, საიდანაც ტირილი ისმოდა, ჩანდა, პაოლოს თავის ქალის უკანა ნაწილი იატაკზე ეგდო. სისხლი კედლიდან მოწვეთავდა. პაოლოს თოფის ლულა პირში ჰქონდა გაჩხერილი. ზევიდან რომ ჩამოვედი, ტიციან ტაბიძე დავინახე, სახე დაფარული ჰქონდა ხელისგულებით. დარბაზში მყოფნი ჩუმად ისხდნენ“.
პაოლო იაშვილის ცხედარი დღევანდელი ვაკის პარკის ტერიტორიაზე დაკრძალეს. საფლავი რომ არ დაკარგულიყო, კოლაუ ნადირაძემ და მისმა ერთმა მეგობარმა თავსა და ბოლოში ღვინის ორ-ორი ბოთლი დაფლეს და პოეტის საფლავი ამგვარად შემოინახეს. მოგვიანებით, პაოლოს ცხედარი დიდუბის მწერალთა და საზოგადო მოღვაწეთა პანთეონში გადაასვენეს.
მწერალთა სახლი დღეს...
ამ შენობაში 1921-2007 წლებში მუშაობდა საქართველოს მწერალთა კავშირი. 2008 წლის 23 ოქტომბერს საქართველოს პრეზიდენტის ბრძანებულების საფუძველზე შეიქმნა “მწერალთა სახლი”.
„მწერალთა სახლის“ მთავარი ამოცანაა ღია სივრცის შექმნა ქართული და მსოფლიო კულტურის ტრადიციების და მიმდინარე ლიტერატურული პროცესების წარმოსაჩენად, სადაც ქართველ და სტუმარ მწერლებსა და კულტურის მოღვაწეებს საშუალება ექნებათ, საზოგადოებას წარუდგინონ თავიანთი შემოქმედება და ამავდროულად, აქტიურად ჩაერთონ საერთაშორისო დონეზე მიმდინარე მნიშვნელოვან სალიტერატურო და სახელოვნებო პროცესებში.
თეა ინასარიძე
პირველი მეპატრონე
დავით სარაჯიშვილი 1902 წლამდე მამის დანატოვარ სახლში ცხოვრობდა. მოგვიანებით, 1903-05 წლებში მისი დანგრევა და სახლის აშენება გადაწყვიტა, რისთვისაც გერმანიიდან არქიტექტორი კარლ ცაარი ჩამოიყვანა.
ჩვენამდე მოღწეული ქალაქური
ხელოვნური ქვით მოპირკეთებული ორსართულიანი შენობა - მაღალი მანსარდით, მოდერნის სტილის არქიტექტურის ნიმუშია. ფასადის მოპირკეთების დროს უხვადაა გამოყენებული ტალღოვანი ფრონტონები, ნაძერწი ნიჟარები, მცენარეული ორნამენტები. არქიტექტურის მკვლევართა აზრით, სარაჯიშვილის სახლი თბილისური და ევროპული არქიტექტურის შერწყმის ბრწყინვალე მაგალითია.
სახლის ვერანდა მოპირკეთებულია ცნობილი ფირმის “ვილეროი და ბოხის” კერამიკული ფილებით. მსგავსი ფორმისა და მოხატულობის ფილები დიდი იშვიათობაა და მხოლოდ განსაკუთრებული მესაკუთრეებისთვის მზადდებოდა. იმავე სტილის ფილები შეგიძლიათ იხილოთ კიოლნის ტაძარში (გერმანია), მოსკოვის დიდ თეატრში, აინზიდელნის სააბატოში (შვეიცარია).
დავითმა ინჟინრებად ალექსანდრე ოზეროვი და კორნელი ტატიშჩევი მოიწვია. ხის აივნები, კარ-ფანჯარა, ბიბლიოთეკა, ფოიე და ჩუქურთმები, რომლითაც შენობაა გაფორმებული, იმ დროისათვის ცნობილ ხეზე კვეთის ოსტატს, ილია მამაცაშვილს ეკუთვნის.
1921 წლიდან, სახლში დამოუკიდებელ „ხელოვანთა კავშირი”, ხოლო მოგვიანებით საბჭოთა საქართველოს „მწერალთა კავშირი” განთავსდა. მანამდე კი, 1918-21 წლებში, სახლში აკაკი ხოშტარია ცხოვრობდა. მან საზოგადოების თხოვნით შეიძინა შენობა, რომ მეცენატის ანდერძი არ დარღვეულიყო და სარაჯიშვილის ცოლისძმას ის აუქციონზე არ გაეყიდა.
ანდერძი
ანდერძის თანახმად, დავით სარაჯიშვილის ქონების უდიდესი ნაწილი სხვადასხვა საზოგადოებასა და საქველმოქმედო ორგანიზაციას, ისტორიული ძეგლების რეკონსტრუქციის ფონდებსა და საგანმანათლებლო დაწესებულებებს გაუნაწილდა. სარაჯიშვილის სახლი, თავის ავეჯითურთ, ანდერძით უნდა გადასცემოდა ქალაქის თვითმმართველობას, მხოლოდ ერთი პირობით - მაჩაბლის 13 ნომერში უნდა გახსნილიყო სამხატვრო გალერეა, ან ხელოვნების მუზეუმი, ან ორივე ერთად. ერთი სიტყვით, სახლი ხელოვანებს უნდა გადასცემოდა, რომელსაც ისინი საჭიროებისამებრ გამოიყენებდნენ. 1921 წელს, საქართველოს გასაბჭოების გამო, ხოშტარიას ქვეყნის დატოვებამ მოუწია. საბჭოთა საქართველოს რევოლუციურმა კომიტეტმა, ნაგებობა მწერლებსა და ხელოვანებს გადასცა. ეს მათი თავშეყრის ადგილი იყო, კულტურული კერა, რომელიც ქართველ და უცხოელ ხელოვანებს მასპინძლობდა.
20-იან წლებში ამ სახლს ხელოვნების სასახლეს უწოდებდნენ.
„ხელოვნების სასახლე დაარსებულია 1921 წელს, გასაბჭოების პირველ დღეებში. მწერალთა კავშირის დელეგაციის მიმართვის თანახმად, რევოლუციურმა კომიტეტმა განსაკუთრებული დეკრეტით ყოფილი სარაჯიშვილების სახლი, შემდეგ აკაკი ხოშტარიასი, ხელოვნების სასახლედ გამოაცხადა. ხელოვნების სასახლე იმყოფება ივ. მაჩაბლის N13-ში. ხელოვნების სასახლეს განაგებს სრულიად საქართველოს ხელოვანთა კავშირის კომიტეტი, რომელშიაც შედიან წარმომადგენლები ყველა სექციებისა“. (1925-1926 წლების „ცნობათა კრებული“).
ტრაგედია მწერალთა სახლში
სარაჯიშვილისეული სახლი წლების მანძილზე მრავალი ისტორიული მოვლენის ეპიცენტრი იყო. კარგი და საინტერესო მოვლენებისა და შეხვედრების გარდა ამ სახლთან არაერთი დრამატული ისტორიაცაა დაკავშირებული. ყველაზე ტრაგიკული 1936-38 წლების დიდი ტერორია, როცა მწერლებს ერთმანეთისთვის აქვე გამართულ კრებებზე გამოჰქონდათ განაჩენი.
როგორც მოგეხსენებათ, 30-იანი წლების რეპრესიები ყველა კლასს და სოციალურ ფენას შეეხო, მაგრამ განსაკუთრებით ინტელიგენცია დაზარალდა. რეპრესიის მსხვერპლნი გახდნენ: მწერალი მიხეილ ჯავახიშვილი, დირიჟორი ევგენი მიქელაძე, ლიტერატურათმცოდნე ვახტანგ კოტეტიშვილი, პოეტები - პაოლო იაშვილი, ტიციან ტაბიძე და სხვები.
ქართული კულტურის მოღვაწეთა დიდმა ნაწილმა, მრავალი წელი გადასახლებებსა და ციხეებში გაატარა. პოლიტიკური რეპრესიები უმკაცრესად შეეხო ქართველ ბოლშევიკებსაც და ბევრი მათგანი სიკვდილით დასაჯეს.
ქართველ მწერალთაგან პირველი, რომელიც რეპრესიებმა შეიწირა, პოეტი, მთარგმნელი და ესეისტი - პაოლო იაშვილი გახლდათ.
ეს ტრაგედია მოულოდნელი არ ყოფილა. იგი საკმაოდ დიდი ხნის მანძილზე, ნელ-ნელა და თანდათანობით მზადდებოდა. შემოქმედებითი დისკუსიების გარდა, რომელსაც „იდეოლოგიური მავნებლობის“ გამო უმართავდნენ, პაოლოს ასევე მკაცრად აკრიტიკებდნენ „ხალხის გამომჟღავნებულ მტრებთან“ - ჯიქიასთან, ლომინაძესთან, ელიავასთან, აღნიაშვილთან ახლო ურთიერთობისათვის. ხშირად იმართებოდა სხდომები, სადაც მწერალთა კავშირის პრეზიდიუმი მსჯელობდა პოეტის „მოღალატოებრივ საქმიანობაზე“.
ბრალმდებლებად იქცნენ ძველი მეგობრები და თანამოაზრენი, ზიზღნარევი აღშფოთებით გმობდნენ „ხალხის მტრისა და დივერსანტის“ საქციელს და კატეგორიულად უსვამდნენ საკითხს, - თუ მართალი ხარ, დაგვიმტკიცეო. ასე, ნელ-ნელა მზადდებოდა საფუძველი მისი ტრაგედიისათვის. 1937 წლის 22 ივლისს, პაოლო იაშვილმა თავისი სანადირო თოფით მოიკლა თავი მწერალთა სახლში.
- „ის ნამდვილი ვაჟკაცი ყოფილა, ყველას გვაჯობა“, - უთქვამს მიხეილ ჯავახიშვილს.
საბჭოთა ხელისუფლებამ, სხვა რომ ვეღარაფერი იღონა, მკვდარ პოეტს სასამართლო მაინც მოუწყო.
სერგო კლდიაშვილის მოგონებიდან:
„1937 წელიწადი. ეს დღე უნდა გავიხსენო. მწერალთა კავშირში დაგვიძახეს. საღამო ხანია. არცთუ ბევრნი ვართ. თავმჯდომარეობს კავშირის თავმჯდომარე დემეტრაძე. აკაკი ბელიაშვილის საქმე უნდა გაირკვეს. ბრალდება აქვს ბელიაშვილს: სადღაც ცუდად უხსენებია სტალინი. ბელიაშვილი შეშფოთებულია. თავმჯდომარემ მოსთხოვა, აღიაროს დანაშაული. ბრალდებული კატეგორიულად უარყოფს და… დარბაზში სიჩუმეა. მხოლოდ ბელიაშვილის ხმა ისმის. მესამე თუ მეოთხე რიგში გვერდიგვერდ ვზივართ პაოლო იაშვილი, ალექსანდრე ქუთათელი და მე. პაოლო ჩუმი ხმით მიმართავს ქუთათელს. სიგარეტს სთხოვს. ქუთათელმა მიაწოდა და ეუბნება: როდემდე უნდა იყო ჩემს ხარჯზეო. პაოლო არაფერს პასუხობს. პაპიროსს მშვიდად ანთებს. ბელიაშვილი ისევ და ისევ უარყოფს ბრალდებას, მაგრამ თავმჯდომარე არ ეშვება და ისევ კატეგორიულად მოითხოვს, აღიაროს, რა თქვა სტალინზე. ისევ და ისევ ნერვიული, განწირული ხმა ბელიაშვილისა. ის მოითხოვს, გამოაცხადოს თავმჯდომარემ, ვინ არის ის, ვისაც უთხრა. დარბაზში ისევ სიჩუმეა. მხოლოდ დემეტრაძის მოთხოვნა ისმის და ბელიაშვილის სასოწარკვეთილი ხმა…
მოითხოვს, მთქმელი ამხილოს დემეტრაძემ. პაოლო ადგა, კარებისკენ ნელა მიემართება და გადის. - „აღიარე“ - მოითხოვს დემეტრაძე.
- „რა ვაღიარო, არაფერი მითქვამს და რა ვქნა, რა ბრალდება ავიღო ჩემს თავზე!“ - ხმას უმატებს ბელიაშვილი.
დარბაზში ისევ სიჩუმეა. ასე გავიდა რამდენიმე წუთი. უეცრად თითქოს სროლის ხმა ისმის.…
- ვინ გაისროლა, რა მოხდა? - ორიოდე წუთი და დერეფნიდან კივილი გაისმა. მხოლოდ ერთი (არ მინდა ვინაობა დავასახელო) ადგა და გაიჭრა გასასვლელისაკენ. ქალის კივილი შეწყდა. დარბაზში წამოდგნენ. ის ახალგაზრდა, რომელიც რამდენიმე წუთის წინ გაიჭრა დარბაზიდან… შეშფოთებული შემოდის და ყვირის: - „თავი მოიკლა, პაოლომ თავი მოიკლა!“
ამბის სანახავად დარბაზიდან გავვარდით. საშინელება დავინახეთ: მეორე სართულზე კედელთან ადამიანი იყო ჩამოკიდებულივით. იმ პატარა ოთახიდანაც, მემანქანეთა ოთახიდან, საიდანაც ტირილი ისმოდა, ჩანდა, პაოლოს თავის ქალის უკანა ნაწილი იატაკზე ეგდო. სისხლი კედლიდან მოწვეთავდა. პაოლოს თოფის ლულა პირში ჰქონდა გაჩხერილი. ზევიდან რომ ჩამოვედი, ტიციან ტაბიძე დავინახე, სახე დაფარული ჰქონდა ხელისგულებით. დარბაზში მყოფნი ჩუმად ისხდნენ“.
პაოლო იაშვილის ცხედარი დღევანდელი ვაკის პარკის ტერიტორიაზე დაკრძალეს. საფლავი რომ არ დაკარგულიყო, კოლაუ ნადირაძემ და მისმა ერთმა მეგობარმა თავსა და ბოლოში ღვინის ორ-ორი ბოთლი დაფლეს და პოეტის საფლავი ამგვარად შემოინახეს. მოგვიანებით, პაოლოს ცხედარი დიდუბის მწერალთა და საზოგადო მოღვაწეთა პანთეონში გადაასვენეს.
მწერალთა სახლი დღეს...
ამ შენობაში 1921-2007 წლებში მუშაობდა საქართველოს მწერალთა კავშირი. 2008 წლის 23 ოქტომბერს საქართველოს პრეზიდენტის ბრძანებულების საფუძველზე შეიქმნა “მწერალთა სახლი”.
„მწერალთა სახლის“ მთავარი ამოცანაა ღია სივრცის შექმნა ქართული და მსოფლიო კულტურის ტრადიციების და მიმდინარე ლიტერატურული პროცესების წარმოსაჩენად, სადაც ქართველ და სტუმარ მწერლებსა და კულტურის მოღვაწეებს საშუალება ექნებათ, საზოგადოებას წარუდგინონ თავიანთი შემოქმედება და ამავდროულად, აქტიურად ჩაერთონ საერთაშორისო დონეზე მიმდინარე მნიშვნელოვან სალიტერატურო და სახელოვნებო პროცესებში.
თეა ინასარიძე
_yda-1.jpg)
