გამოქვაბულები უძველესი საცხოვრებელია, რომელსაც კაცობრიობა იყენებდა (და ახლაც აკეთებს თურმე ამას). იმისდა მიუხედავად, რომ სამშენებლო ინდუსტრიის განვითარებამ ცხოვრების პრიორიტეტები დიდი ხანია შეიცვალა, არიან ადამიანები, რომლებიც არ ეთანხმებიან უსაფრთხო თავშესაფრების დატოვებას, ინარჩუნებენ ტრადიციებს, აგრძელებენ გამოქვაბულში ცხოვრებას და ზოგჯერ მათ ბუტიკ სასტუმროებადაც კი აქცევენ.

გამოქვაბულის სახლები კინვერ ეჯში (დიდი ბრიტანეთი)


ამჟამად გაერთიანებულ სამეფოში რამდენიმე გამოქვაბული-სახლია შემორჩენილი, რომელიც კინვერში მდებარეობს. კლდეში ნაკვეთი საცხოვრებელი სახლების უმეტესობა სრულად არის აღდგენილი და გადაქცეული ტურისტულ ატრაქციონად. რეგიონში აქ 11 ცალკეული კომლი ცხოვრობს, თუმცა ერთ დროს დაახლოებით 50 კაცი ცხოვრობდა.

მატმატას ბერბერული სახლები (ტუნისი)




ბერბერები საუკუნეების განმავლობაში ცხოვრობდნენ გამოქვაბულებში, რომლებიც საკუთარი ხელით ქვიშაქვშაი გამოკვეთეს და სოფლებად აერთიანებდნენ. როგორც წესი, კლდეს ამუშავებდნენ მანამ, სანამ არ წარმოიქმნებოდა 7 მეტრი სიღრმისა და მინიმუმ 10 მ სიგრძის ხვრელი და შემდეგ სამ დონეზე თხრიდნენ სხვადასხვა ზომის საცხოვრებლებს და მათთან დამაკავშირებელ გადასასვლელებს. ყოველთვის იყო უფრო იზოლირებული "უჯრედები" მტკნარი კედლის გასწვრივ, ჯაჭვისა და პატარა ჩაღრმავების გამოყენებით საფეხურების სახით. ზოგადად, ღრმა ტერიტორიის ირგვლივ ჩამოყალიბებული იყო საცხოვრებელი ლაბირინთების სისტემა, რაც შესაძლებელს ხდიდა დამალვას როგორც აუტანელი სიცხისგან, ასევე დამპყრობლებისგან.

ბანდიაგარას მაღალმთიანეთის (მალი) გამოქვაბულები


მთის ქედი, სახელად ბანდიაგარა (ცნობილი, როგორც "მთიანეთი") ცნობილია არა ხოლოდ თავისი გამორჩეული ლანდშაფტით, არამედ როგორც ადამიანის ხელით შექმნილი საოცრება. ჩვენ ვსაუბრობთ გამოქვაბულებზე, რომლებიც მალის მთის სისტემაში 2 ათასზე მეტი წლის წინ გაჩნდა. კლდეში ამოკვეთილი დასახლებებისა და სახლების უმეტესობა მე-11 საუკუნით თარიღდება, იმ პერიოდით, როდესაც ამ მხარეში ცხოვრობდნენ ტელემები. ისინი საბოლოოდ გადაასახლეს დოგონებმა, რომლებიც დღემდე აგრძელებენ ცხოვრებას უძველესი გამოქვაბულების სისტემაში.

კომეს გამოქვაბულები ბერიაში (ლესოტო, სამხრეთ აფრიკა)


ლესოტომ ასევე შემოინახა კლდოვანი არქიტექტურის, უფრო სწორად, ჰიბრიდული არქიტექტურის შედევრები, რადგან ადგილობრივი მცხოვრებლები საუკუნეების მანძილზე აშენებდნენ თავიანთ სახლებს, ფარდულებსა და თაყვანისცემის ადგილებს. გამოქვაბულის დასახლებები, რომლებიც აქტიურად გაფართოვდა მე-19 საუკუნეში, ცნობილი კლანების წევრებისთვის უსაფრთხო თავშესაფარს წარმოადგენდა.
აღსანიშნავია, რომ კომეს გამოქვაბულმა ეროვნული მემკვიდრეობის ძეგლის სტატუსი მიიღო, თუმცა ხალხი აქ დღემდე ცხოვრობს და რეგულარულად ზრუნავს საკუთარ სახლებზე, ყოველწლიურად ამუშავებს კედლებს ჭუჭყითა და ნაკელით, რითიც ინარჩუნებს სათანადო და საკმაოდ საინტერესო ფორმის შენობებს.

"ზღაპრული ბუხარი" კაპადოკიაში (თურქეთი)


ეს მსოფლიოში ყველაზე ცნობილი გამოქვაბული-სახლებია, რომელთაგან პირველი ჩვენს წელთაღრიცხვამდე 1200 წლით თარიღდება. ეს შედევრები თავად ბუნებამ შექმნა, მერე კი ადამიანები თავიანთ სახლებად აქცევდნენ. ტუფში გამოკვეთილი გამოქვაბულები ასეთ წარმონაქმნებში მხოლოდ თავზე გადახურვის ფუნქციას ასრულებდა, შემორჩენილია ტაძრები კედლებზე ფრესკებით, ფარდული ცხოველებისთვის, ბეღლები, სახელოსნოები, ღვინის ქარხნები და ყველაფერი, რაც გვხვდება ტრადიციულ ოჯახებში; კაპადოკიელი ოსტატების მიერ შექმნილი "ჯადოსნური ბუხრები" დღემდე დიდ საიდუმლოებას წარმოადგენს, რომელიც ქვის სისქეში ბევრ საიდუმლოს და თავსატეხს მალავს. აქ შეგხვდებათ გამოქვაბულების ბუტიკი სასტუმროები, რომლებიც ძალიან პოპულარულია ტურისტებში.